Planujesz rozpocząć kurs w szkole nauki jazdy? Wybrałeś już kategorię prawa jazdy? A może wciąż zastanawiasz się nad rodzajem uprawnień i całą ścieżką, jaką będziesz musiał przejść? Aby rozwiać Twoje wątpliwości, przygotowaliśmy kompendium wiedzy na temat kategorii prawa jazdy.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jakie wyróżniamy kategorie prawa jazdy?
Kategorie A
Pierwsza z kategorii prawa jazdy jest oznaczona literą A. Dotyczy motocyklistów i obejmuje 4 grupy uprawnień:
- Kategoria prawa jazdy AM, która pozwala prowadzić:
- motorower,
- czterokołowiec lekki (mały quad),
- zespół pojazdów, czyli motorower lub lekki czterokołowiec z przyczepą (wyłącznie w Polsce).
- Kategoria prawa jazdy A1, która pozwala prowadzić:
- motocykl o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW oraz stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg,
- motocykl trójkołowy o mocy do 15 kW,
- pojazd należący do kategorii AM,
- zespół pojazdów złożony z jednego z powyższych oraz przyczepy (wyłącznie w Polsce).
- Kategoria prawa jazdy A2, która pozwala prowadzić:
- motocykl o mocy do 35 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,2 kW/kg, który nie powstał w wyniku wprowadzenia zmian w pojeździe o mocy przekraczającej dwukrotność mocy tego motocykla,
- motocykl trójkołowy o mocy do 15 kW,
- pojazd należący do kategorii AM,
- zespół pojazdów złożony z jednego z powyższych oraz przyczepy (wyłącznie w Polsce).
- Kategoria prawa jazdy A, która pozwala prowadzić:
- każdy motocykl,
- pojazd należący do kategorii AM,
- zespół pojazdów złożony z jednego z powyższych pojazdów oraz przyczepy.
Kategorie B
Uprawnienia oznaczone symbolem B to najpopularniejsza kategoria prawa jazdy. Pozwala na prowadzenie samochodów osobowych o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) nieprzekraczającej 3,5 t. W tej klasie wyróżniamy 3 rodzaje uprawnień:
- Kategoria B1, która pozwala prowadzić:
- czterokołowiec (np. duży quad),
- pojazd należący do kategorii AM.
- Kategoria B, która pozwala prowadzić:
- pojazd samochodowy o DMC do 3,5 t, z wyjątkiem autobusu oraz motocykla,
- zespół pojazdów złożony z powyższego pojazdu oraz przyczepy o DMC do 750 kg,
- zespół pojazdów złożony z powyższego pojazdu oraz przyczepy pod warunkiem, że łączna DMC całego zestawu nie przekracza 3,5 t,
- zespół pojazdów złożony z powyższego pojazdu oraz przyczepy pod warunkiem, że łączna DMC całego zestawu nie przekracza 4,25 t (wymaga zdania dodatkowego egzaminu praktycznego i skutkuje odrębnym wpisem w prawie jazdy),
- pojazd należący do kategorii AM,
- ciągnik rolniczy (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd wolnobieżny, czyli np. walec (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- motocykl o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg (obowiązuje tylko w Polsce i pod warunkiem posiadania prawa jazdy kategorii B od co najmniej 3 lat).
- Kategoria B+E, która pozwala prowadzić:
- zespół pojazdów złożony z pojazdu kategorii B oraz przyczepy o DMC do 3,5 t,
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce).
Kategorie C
Kategorie prawa jazdy oznaczone literą C obejmują wszystkie pojazdy ciężarowe i dostawcze, w tym także wielkogabarytowe. Wyróżniamy tu 4 klasy uprawnień w zależności od parametrów auta:
- Kategoria prawa jazdy C, z którą możesz prowadzić:
- pojazd samochodowy o DMC ponad 3,5 t z wyjątkiem autobusu,
- zespół pojazdów złożony z powyższego pojazdu oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd z kategorii AM,
- ciągnik rolniczy (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd wolnobieżny jak walec (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg.
- Kategoria prawa jazdy C1, z którą możesz prowadzić:
- pojazd samochodowy o DMC ponad 3,5 t do 7,5 t (mała ciężarówka) z wyjątkiem autobusu,
- zespół pojazdów złożony z powyższego pojazdu oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd z kategorii AM,
- ciągnik rolniczy (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd wolnobieżny jak walec (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg.
- Kategoria prawa jazdy C+E, z którą możesz prowadzić:
- zespół pojazdów złożony z pojazdu kategorii C oraz przyczepy,
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce).
- Kategoria prawa jazdy C1+E, z którą możesz prowadzić:
- zespół pojazdów o DMC do 12 t, który składa się z pojazdu ciągnącego (pojazd z kategorii C1) oraz przyczepy (na przykład mała ciężarówka z przyczepą),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce).
Kategorie D
Kategoria D jest przeznaczona dla osób, które chcą pracować zawodowo w transporcie publicznym. Wyróżniamy tu 4 klasy uprawnień:
- Kategoria prawa jazdy D, z którą możesz prowadzić:
- autobus,
- zespół pojazdów złożony z autobusu oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd kategorii AM,
- ciągnik rolniczy (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd wolnobieżny jak walec (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg.
- Kategoria prawa jazdy D1, z którą możesz prowadzić:
- autobus o długości do 8 m, który jest konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu maksymalnie 17 osób razem z kierowcą,
- zespół pojazdów złożony z pojazdu opisanego powyżej oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd kategorii AM,
- ciągnik rolniczy (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg,
- pojazd wolnobieżny jak np. walec (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz lekkiej przyczepy o DMC do 750 kg.
- Kategoria prawa jazdy D+E, z którą możesz prowadzić:
- zespół pojazdów złożony z pojazdu kategorii D oraz przyczepy,
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce).
- Kategoria prawa jazdy D1+E, z którą możesz prowadzić:
- zespół pojazdów złożony z pojazdu kategorii D1 oraz przyczepy,
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce),
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego oraz przyczepy lub przyczep (wyłącznie w Polsce).
Kategoria T
Kategoria T to specyficzny rodzaj kategorii prawa jazdy. Zdobywając te uprawnienia, możesz prowadzić:
- ciągnik rolniczy,
- pojazd kategorii AM,
- pojazd wolnobieżny (np. walec),
- zespół pojazdów złożony z ciągnika rolniczego i przyczepy lub przyczep,
- zespół pojazdów złożony z pojazdu wolnobieżnego (np. walec) oraz przyczepy lub przyczep.
Osobna kategoria prawa jazdy uprawnia do prowadzenia tramwaju. Nie ma ona skrótu literowego, a pełną nazwę „tramwaj”.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby ubiegać się o prawo jazdy?
Aby ubiegać się o wybraną kategorię prawa jazdy, należy spełnić określone warunki. Różnią się one w zależności od rodzaju pojazdu, na jaki planujesz zdobyć uprawnienia. Warto pamiętać, że główne kategorie prawa jazdy dzielą się na mniejsze podkategorie. W ich przypadku również obowiązują konkretne wymagania formalne dotyczące ubiegania się o dane uprawienia. Oczywiście istnieją także ogólne zasady, które musi spełnić każdy kandydat niezależnie od wybranej kategorii prawa jazdy.
Na liście ogólnych warunków ubiegania się o prawo jazdy znajduje się:
- Minimalny wiek
Jest podstawowym warunkiem, jaki trzeba spełnić. Najwcześniej, bo po ukończeniu 14 lat, można uzyskać uprawnienia do kierowania motorowerem.
W przypadku poszczególnych kategorii prawa jazdy minimalny wiek wygląda następująco:
- 14 lat – kategoria prawa jazdy AM,
- 16 lat – kategoria prawa jazdy A1, B1 i T,
- 18 lat – kategoria prawa jazdy A2, B, B+E, C1 i C1+E,
- 20 lat – kategoria prawa jazdy A pod warunkiem, że od co najmniej 2 lat masz prawo jazdy kategorii A2,
- 21 lat – kategoria prawa jazdy C, C+E, D1, D1+E oraz prawo jazdy na tramwaj,
- 24 lata – kategoria prawa jazdy D, D+E oraz A jeśli nie masz prawa jazdy kategorii A2 od co najmniej 2 lat.
- Brak przeciwwskazań zdrowotnych
Przed rozpoczęciem kursu w szkole nauki jazdy musisz zrobić komplet wymaganych badań. Mają one potwierdzić, że nie ma dla Ciebie medycznych przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów. Zazwyczaj badania obejmują diagnostykę u lekarza, który jest uprawniony do wydawania orzeczeń dla kierowców. W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań u specjalistów jak diabetolog, neurolog czy psycholog. Uzyskanie pozytywnej opinii jest wymagane do otrzymania uprawnień na ciężarówkę lub autobus.
- Szkolenie dla kierowców
Niezależnie od kategorii prawa jazdy każdy kandydat na kierowcę musi odbyć kurs w szkole nauki jazdy. Takie szkolenie przeważnie obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne. W drugiej części kursanci uczą się prowadzenia pojazdu, który jest przypisany do danej kategorii prawa jazdy.
- Egzamin państwowy
Po ukończonym kursie nauki jazdy możesz przystąpić do egzaminu w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Egzamin składa się z części teoretycznej oraz praktycznej. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu oraz jazdy będziesz mógł odebrać dokument w Wydziale Komunikacji.
Jak rozpocząć kurs prawa jazdy?
Kurs nauki jazdy możesz rozpocząć 3 miesiące przed ukończeniem minimalnego wieku, jaki jest wymagany na wybraną kategorię prawa jazdy. Do egzaminu państwowego będziesz mógł przystąpić najwcześniej miesiąc przed osiągnięciem wieku określonego w ustawie.
W pierwszej kolejności powinieneś założyć Profil kandydata na kierowcę i uzyskać numer PKK. Wynika to wprost z przepisów, jakie obowiązują od 2014 roku. Wcześniej pierwszym krokiem było zapisanie się na kurs. Obecnie najpierw należy uzyskać PKK. Profil kandydata na kierowcę to elektroniczny dokument, który jest generowany przez organ wydający prawo jazdy. Zawiera informacje dotyczące kandydata na kierowcę oraz nadany mu numer. Dane te są przesyłane do systemu teleinformatycznego, do którego dostęp mają m.in. szkoły nauki jazdy.
Dlaczego wprowadzono PKK. Takie rozwiązanie zapewnia:
- weryfikację, czy dana osoba nie ma nałożonego zakazu prowadzenia pojazdów,
- eliminowanie wszelkich nieprawidłowości występujących w ośrodkach szkolenia kierowców.
Profil kandydata na kierowcę można założyć w wydziale komunikacji, składając odpowiedni wniosek. Alternatywnym rozwiązaniem jest złożenie wniosku online na stronie esp.pwpw.pl/Account/RegisterUser.
Do założenia Profilu Kandydata na Kierowcę potrzebne jest:
- orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami,
- orzeczenie psychologa o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdami,
- aktualne zdjęcie,
- miejsce zamieszkania,
- pisemna zgoda rodziców lub opiekuna prawnego, jeśli wnioskodawca nie ukończył 18 lat.
Założenie PKK jest bezpłatne. Koszt wydania prawa jazdy to 100,50 zł.
Jeżeli złożony wniosek będzie kompletny, to indywidualny numer PKK uzyskasz od razu. Może to potrwać nieco dłużej, jeśli urząd będzie musiał sprawdzić Twoje dane lub jeśli wniosek będzie wymagał złożenia dodatkowych wyjaśnień.
W jakich sytuacjach można stracić prawo jazdy?
Osoby, które zdały egzamin na prawo jazdy przed 21 stycznia 2013 roku, otrzymywały dokument wydany bezterminowo. Po tej dacie każde wydane prawo jazdy ma datę ważności, która wynosi 15 lat. Po upływie tego czasu należy je wymienić. Nie oznacza to jednak konieczności ponownego zdawania egzaminu. Wymianie podlega sam dokument.
Zdarzają się także sytuacje, kiedy prawo jazdy jest odbierane kierowcy. Przyczyną utraty uprawnień mogą być następujące sytuacje:
- przekroczenie limitu punktów karnych zebranych w ciągu roku (aktualny limit wynosi 24 punkty, prawo jazdy jest odbierane po jego przekroczeniu),
- utrata kwalifikacji,
- zmiana stanu zdrowia fizycznego lub psychicznego, która uniemożliwia prowadzenie pojazdu (zaburzenia psychiczne, pogorszenie wzroku),
- nieprzystąpienie do egzaminu lub badań lekarskich.
Od 17 września 2022 roku obowiązuje przepis, w myśl którego punkty karne są anulowane dopiero po 2 latach.
Jakie są kary za prowadzenie pojazdu bez prawa jazdy?
Kierowca, który prowadzi pojazd pomimo utraty prawa jazdy, naraża się na przedłużenie zakazu prowadzenia pojazdów do 6 miesięcy. Maksymalną karą w tym przypadku jest nawet cofnięcie uprawnień.
Jeśli kierowca stracił prawo jazdy na stałe i pomimo tego nie będzie stosował się do nałożonego zakazu, to grożą mu poważne konsekwencje, w tym:
- nawet 2 lata więzienia,
- zakaz prowadzenia pojazdów przez okres do 15 lat,
- grzywna w wysokości od 10 do 540 dziennych stawek (dzienna stawka może wynosić 10-2000 zł).
Jeżeli kierowca złamie zakaz wydany przez sąd, to grozi mu:
- pozbawienie wolności na okres od 3 miesięcy do 5 lat,
- zakaz prowadzenia pojazdów przez okres do 15 lat,
- kara grzywny w wysokości od 10 do 540 dziennych stawek.
Jak odzyskać utracone prawo jazdy?
Bez prawa jazdy nie można prowadzić samochodu. Jak odzyskać utracony dokument? Procedura w tym przypadku nie jest jednolita. Jeżeli Twoje prawo jazdy zostało zatrzymane na krócej niż rok i czas ten już upłynął, to możesz złożyć wniosek o zwrot odebranego dokumentu. Oprócz wypełnionego wniosku powinieneś także uiścić opłatę w wysokości 50 gr. Jeśli Twój dokument stracił ważność, opłata za wydanie nowego wyniesie 100,50 zł.
Podczas składania wniosku powinieneś także przedstawić:
- dowód osobisty lub polski paszport, jeśli jesteś obywatelem Polski,
- paszport, kartę pobytu, tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca, polski dokument tożsamości cudzoziemca lub zgodę na pobyt tolerowany, jeśli jesteś cudzoziemcem,
- orzeczenie lekarskie, jeśli Twoje badanie straciło ważność lub dostałeś skierowanie na takie badanie,
- orzeczenie psychologiczne, jeśli Twoje badanie straciło ważność lub masz skierowanie na takie badanie.
Niezależnie od posiadanej kategorii prawa jazdy procedura jest identyczna. Jeżeli zatrzymane prawo jazdy jest nadal ważne, to otrzymasz je od razu po złożeniu wniosku. Jeśli Twój dokument stracił ważność, to na wydanie nowego będziesz musiał poczekać 7 dni.
Jeżeli straciłeś prawo jazdy na dłużej niż rok, to w celu odzyskania dokumentu powinieneś skontaktować się z wydziałem komunikacji właściwym dla Twojego miejsca zamieszkania. Pamiętaj, że nie możesz odzyskać swojego prawa jazdy przed upływem czasu, na jaki zatrzymano dokument.
Kategorie prawa jazdy – podsumowanie
Podsumowując, wyróżniamy następujące kategorie prawa jazdy:
- kategoria A – jednoślady,
- kategoria B – samochody osobowe,
- kategoria C – samochody ciężarowe,
- kategoria D – autobusy,
- kategoria E – przyczepy,
- kategoria T – ciągniki rolnicze.
Wybierz preferowaną kategorię prawa jazdy i skontaktuj się z nami lub od razu zapisz na wybrany kurs w naszej szkole na prawo jazdy w Gdańsku.